afb. Onbekend, 1982

Leonardus van Veghelstraat

De Vliert

Genoemd naar Leonardus van Veghel, geboren in ’s-Hertogenbosch in de Postelstraat, een van de 19 martelaren van Gorcum. 1527-1572. Ook Leonarduskerk die vroeger aan het Brugplein stond op de plaats waar zich nu het Brabants Dagblad bevindt is naar hem genoemd.

Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch

Jaar

Naam

Bron

1937

Leonardus van Veghelstraat

RB 31-03-1937, blz 12. Bijlage 1937 no 31.

Van Veghel sterft voor zijn geloof

door Ed Hupkens

De Leonardus van Veghelstraat loopt van de Antoon der Kinderenlaan naar de Aartshertogenlaan, de Ophoviuslaan en Frederik Hendriklaan kruisend. De gemeenteraad stelde de straatnaam vast in zijn vergadering van 31 maart 1937.

De straat is genoemd naar Leonardus van Veghel, een van de negentien martelaren van Gorcum (Gorinchem). Leonardus werd omstreeks 1527 geboren in de Postelstraat, zijn geboortehuis stond tegenover het voormalige refugiehuis van de Postelabdij. In zijn jonge jaren studeerde hij bij de broeders van het gemene leven (Hinthamerstraat, Schilderstraat). Toen hij zestien jaar werd, vertrok hij naar Leuven om er verder te studeren. Sinds 1556 was hij werkzaam als priester in Gorcum, waar de pastoor verdreven was. In deze stad was Leonardus zeer actief en propageerde er de katholieke reformatie, de vernieuwing binnen de katholieke kerk. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog namen de watergeuzen op 26 juni 1572 de stad Gorcum in. Hoewel geloofsvrijheid door de protestantse bezetters aan de katholieke bevolking was toegezegd, werden zeventien priesters en twee lekenbroeders op bevel van de geuzenleiders Willem Lumey en Marinus Brant gevangengenomen en dagenlang gemarteld. Bij de gevangenneming fungeerde Leonardus van Veghel als woordvoerder voor de groep. Ondanks het bevel van Willem van Oranje de gevangenen vrij te laten, werden de 11 franciscanen of minderbroeders, 1 dominicaan of predikheer, 2 norbertijnen of witheren en vijf wereldheren of pastoors op 9 juli 1572 in een turfschuur bij Den Briel opgehangen. Vervolgens werden hun lichamen onteerd en verminkt. In 1675 werden de martelaren van Gorcum door paus Clemens X zalig verklaard. Een kleine twee eeuwen later werden ze op het Sint-Pietersplein heiligverklaard door Pius IX. Hun gedachtenisdag is 9 juli. Daarna werden ze opgenomen in het officiële Vaticaanse Martyrologium, de lijst van heilige martelaren.
Op het einde van de 19e eeuw kreeg een nieuwe Bossche parochie de H. Leonardus van Veghel tot patroon toegewezen en werd de Leonarduskerk aan het Brugplein gebouwd en in 1905 ingewijd. In 1971 werd deze parochiekerk gesloten en vervolgens gesloopt. Daarmee raakte Het Zand een van zijn beeldbepalende gebouwen met zijn twee kenmerkende spitse torens voorgoed kwijt. In De Vliert aan de Sonniusstraat bouwde architect C. Panis in 1939 het fraterhuis Sint Leonardus van Veghel voor de fraters van Tilburg. De fraters verlieten dit imposante gebouw in 2004, dat sindsdien in gebruik is bij verschillende instellingen.

4

Stadsblad woensdag 27 december 2012 | 4

Leonardus van Veghelstraat

door Henny Molhuysen

Op 31 maart 1937 benoemde de Bossche gemeenteraad één van de straten in de nieuwe wijk De Vliert naar de Bosschenaar Leonardus van Veghel. Op 8 maart 1546 kocht de vader van Leonardus, Goyard van Veghel, kaarsenmaker van beroep, een huis in de Stoofstraat/Postelstraat. In dit huis zou Leonardus omstreeks 1527 geboren worden. Zijn geboortehuis lag recht tegenover het refugiehuis van het klooster Postel, waaraan deze straat haar naam ontleende.

Leonardus van Veghel studeerde in zijn Bossche jaren bij de broeders van het Gemene Leven. Toen hij 16 jaar oud was vertrok hij naar Leuven om er verder te studeren, vervolgens vertrok hij in 1556 naar Gorcum, waar de pastoor verdreven was. In deze gemeente was hij zeer aktief en propageerde er de katholieke reformatie, de vernieuwing binnen de katholieke kerk.

Op 1 april 1572 veroverden de Geuzen Den Briel en begonnen vandaar hun tochten over de rivieren in De Nederlanden. De geuzenschepen kwamen op 25 juli van dat jaar in Gorcum aan. Vandaar bereikten zelfs berichten over deze aankomst Den Bosch. Een zuster van Leonardus vroeg hem zelfs om onder te duiken of te vluchten: hij weigerde. Twee dagen later was de stad definitief in handen van de geuzen.

In juli van dat jaar vonden, toen tijdens de Tachtigjarige oorlog de geloofsstrijd een hoogtepunt kreeg, de martelaren van Gorcum de dood, in Den Briel.

De geboortestad van Leonardus van Veghel heeft hem geëerd door een straatnaam. Op het eind van de negentiende eeuw kreeg een nieuwe Bossche parochie de H. Leonardus van Veghel tot patroon aangewezen: de Leonarduskerk in Het Zand. Omstreeks de eeuwwisseling werd deze kerk gebouwd. Tijdens de verovering van Den Bosch in 1944 op de Duitsers liep deze kerk veel schade op, maar zij werd geheel hersteld. Door onder andere een teruglopend kerkbezoek moest - zo oordeelde het kerkbestuur - deze parochiekerk in 1971 gesloten worden. Met de opbrengst van deze kerk (voornamelijk de grond) zou de restauratie van de Sint-Pieter, de Sint-Cathrien en de Sint-Jacob bekostigd worden; het waren de overige binnenstadskerken, zonder de Sint-Jan.

Dit is niet doorgegaan: de Sint-Pieter is inmiddels eveneens verdwenen, gesloopt. De Sint-Jacob en de Sint-Cathrien wachten op restauratie. De Leonardus is verdwenen … Er zijn Bosschenaren die nog steeds praten over de karakteristieke aspekten, over de beeldbepalende vorm van de kerk met zijn twee jonge spitse neo-gotische torens. Maar deze kerk is er niet meer. Het Zand is een van zijn karakteristieke kenmerkende gebouwen kwijt geraakt.

Leonardus van Veghel is vrij onbekend gebleven in zijn geboortestad. De schilderingen uit zijn kerk zijn verdwenen, slechts foto's daarvan zijn ons overgebleven. Maar Leonardus kennen wij enkel uit de geschiedenisboeken als een van de 'martelaren van Gorcum', terwijl ook nog een straatnaam in De Vliert ons aan hem herinnert.

Brabants Dagblad vrijdag 9 mei 1986

1979	Redactie Model-renovatiecontract. Van Veghelstraat e.o. wordt proefkonijn Brabants Dagblad vrijdag 5 oktober 1979
1986	Henny Molhuysen Straat en naam : Leonardus van Veghelstraat Brabants Dagblad vrijdag 9 mei 1986

Leonardus van Veghelstraat 8

Leonardus van Veghelstraat 8 (1937)

1943	wed. J.M.C. Koster-van Heukelom - H.A. Lucas (ass. Posterijen)

Leonardus van Veghelstraat 10

Leonardus van Veghelstraat 10 (1937)

1943	A.L. de Granje (opzichter P.N.E.M.)

Leonardus van Veghelstraat 12

Leonardus van Veghelstraat 12 (1937)

1943	A.M.J. de Klerk (onderwijzeres) - C.M. de Klerk (stationsambt. N.S.) - W.A.M. Klerk (kantoorbediende)

Leonardus van Veghelstraat 14

Leonardus van Veghelstraat 14 (1937)

1962	Louis Aarts

Leonardus van Veghelstraat 25-21

Gemeentelijk monument

Leonardus van Veghelstraat 1

Mgr. Zwijsenschool

  5212 AD  1..25
  5212 AE  2..44

Leonardus van Veghelstraat

De Vliert

Van Veghel sterft voor zijn geloof

Leonardus van Veghelstraat

Redactie

Henny Molhuysen

Op deze pagina